اما امسال مهمترین رویداد تئاتری کشور متفاوت از دوره های قبل شروع به کار کرد. طبق تصمیم گیری های صورت گرفته امسال این جشنواره محل عرضه آثار برتری هستند که در یک سال گذشته روی صحنه رفته اند.
دکتر ایمانی ،معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد است این امر سبب می شود اجرای عمومی نمایش‌ها از این پس بیشتر مورد توجه قرارگیرد و از طرف دیگر سیاست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر گسترش و ارتقای هنر تئاتر در استانهاست.
در روزهای برگزاری جشنواره تئاتر فجر با دکتر ایمانی در مورد تغییر و تحولات این دوره، کیفیت نمایش‌ها ،حضور گروه های خارجی و دستاوردهای جشنواره تئاتر فجر صحبت کردیم که در زیر می‌خوانید.
- جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بیست‌وپنجمین دوره فعالیت خود را آغاز کرده است. ارزیابی شما از تغییرات این دوره جشنواره نسبت به دوره‌های پیشین چیست؟
- جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر یک نقطه عطف در روند و جریان تئاتر کشور محسوب می‌شود و امروز جایگاه ویژه‌ای در هنر نمایش چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی دارد.
امسال بیست‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار می‌شود و ربع قرن از سابقه این رویداد مهم هنری می‌گذرد.
در دوره‌های مختلف تلاش‌های زیادی در برگزاری جشنواره تئاتر صورت گرفته و می‌توان گفت این جشنواره منشأ تحولات و پیشرفت‌هایی در عرصه هنر نمایش کشور چه در مرکز و چه در شهرستان‌ها بوده است.
خب، در گذشته جشنواره تئاتر فجر به‌صورت رقابتی برگزار می‌شد و گروه‌های پذیرفته شده در جشنواره با هم به رقابت می‌پرداختند و اولین اجرای خود را در معرض داوری کارشناسان و هنرمندان قرار می‌دادند و این شیوه ادامه داشت تا دوره قبل که قرار شد جشنواره محل عرضه آثار برگزیده و برتر یک سال گذشته باشد که اجرای عمومی داشته‌اند.
در واقع همین نشان می‌دهد که در رویکرد جدید توجه ویژه‌ای به اجرای عمومی نمایش‌ها شده چون هدف اصلی رونق تئاتر کشور و ارتباط با مخاطبان و تولید و اجرای نمایش‌هاست.
البته این شیوه جدید فقط مختص ایران نیست و در کشورهای مختلف دنیا جشنواره‌ها به همین صورت برگزار می‌شود.
بنابراین برگزاری جشنواره به شکل جدید که نمایش‌هایی که در طول سال روی صحنه رفته‌اند گزینش و انتخاب می‌شوند می‌تواند از جنبه‌هایی مورد توجه قرار گیرد.
از یک سوی آثار برگزیده سال از سراسر کشور که اجراهایی عمومی داشته‌اند وارد جشنواره می‌شوند و این بیانگر آن است که حضور در جشنواره تئاتر فجر خود یک ارزش و اعتبار است.
از سوی دیگر جشنواره تئاتر فجر می‌تواند مسیر حرکت و روند تئاتر کشور را تعیین کند؛ به‌عبارتی جشنواره با تعیین الگوها جریان و روندی را می‌تواند برای تئاتر کشور مشخص سازد.
از طرف دیگر سیاستی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در توجه به گسترش و ارتقای هنر در استان‌ها دارد، در جشنواره نیز این رویکرد مورد توجه قرار می‌گیرد و آثار منتخب جشنواره‌های منطقه‌ای فرصت پیدا می‌کنند که در کنار هنرمندان حرفه‌ای نمایش‌های خود را روی صحنه ببرند.
به منظور تقویت نمایش در استان‌ها، معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامه‌هایی را در جهت تقویت و تجهیز انجمن‌های نمایش شهرستان‌ها، تولید و اجرای عمومی نمایش‌ها و آموزش آغاز کرده است.
بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که در این راستا با ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها امضا شده و بیش از پنجاه برنامه، طرح و جشنواره در حوزه تئاتر استان‌ها و شهرستان‌ها انجام خواهد شد.
این فعالیت‌ها به تقویت تئاتر شهرستان‌ها کمک می‌کند تا آنها هم حضوری فعال‌تر و پویاتر در جشنواره بین‌المللی داشته باشند و زمینه‌ای برای شناسایی استعدادها فراهم می‌آورد.
در بخش بین‌المللی هم صاحبنظران و استادان و هنرمندان تئاتر حضور پیدا می‌کنند که زمینه تبادل اندیشه و فرهنگ استاد می‌تواند به ارتقای هنر نمایش به‌لحاظ تخصصی کمک بسیاری کند.
بنابراین می‌توان چنین گفت که جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر یک نقطه عطف برای تعیین روند و جریان آینده تئاتر کشور است که هم می‌تواند هنر نمایش با در نظر گرفتن نیازها و خواستههای جامعه و مخاطبان را گسترش دهد و هم ارتقای این هنر زنده را به‌لحاظ تخصصی موجب شود.
- به تغییرات در شیوه برگزاری جشنواره اشاره کردید اما از لحاظ کیفیت آثار و چگونگی نمایش‌ها جشنواره امسال را چگونه می‌بینید؟ آثار شرکت‌کننده در جشنواره چه در بخش داخلی و چه در بخش بین‌الملل دارای چه ویژگی‌هایی است؟
- امسال دومین دوره‌ای است که جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با شیوه جدید برگزار می‌شود. یعنی آثار از بین نمایش‌هایی که اجرای عمومی داشته‌اند انتخاب و در جشنواره حضور دارند.
جشنواره با حضور گروه‌های داخلی و بین‌المللی در بخش‌های مختلف است و شاید بتوان گفت با توجه به سیاست وزارت ارشاد در راستای حمایت و توجه بر آثار مبتنی بر داشته‌های فرهنگی، ملی و دینی جشنواره امسال هم شاهد آثار بیشتر و به‌لحاظ کیفی پربارتری در جشنواره باشیم.
- «تئاتر برای همه» امسال هم به‌عنوان شعار جشنواره انتخاب شده است. به نظر شما جشنواره و به‌طور کلی تئاتر ما تا چه اندازه به سمت این هدف گام برمی‌دارد و تا چه حد به تحقق آن نزدیک شده است؟
- این‌که شعار «تئاتر برای همه» در چند دوره اخیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر مطرح شده و تکرار می‌شود، بیانگر نگاه مسئولان فرهنگی و هنری به این است که همه مردم در هر نقطه‌ای باید از این هنر زنده و پویا استفاده کنند. دیگر دوره هنر برای هنر سپری شده و هنر نمایش باید بتواند با مخاطبان ارتباط برقرار کند چراکه تئاتر با مخاطب زنده است.
وقتی هنر نمایش می‌تواند با مردم ارتباط برقرار کند که نیازها و خواستههای آنان را بیان کند. بنابراین ما معتقدیم که مخاطب تئاتر نباید گروه خاصی باشند بلکه همه مردم از هر گروه و قشری بتوانند با نمایش‌ها رابطه برقرار کنند و حتی هم‌ذات‌پنداری کنند.
زمانی تئاتر می‌تواند در برقراری رابطه با مردم موفق باشد که به ارزش‌های فرهنگی، ملی و دینی مخاطبان خود توجه کند. در این سال‌ها حرکت‌های خوبی در جهت تحقق این شعار صورت گرفته و موفقیت‌هایی هم حاصل شده اما هنوز فاصله زیادی تا نقطه مطلوب وجود دارد.
- بزرگترین جشنواره تئاتری کشور که هر سال مقارن با جشن‌های پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می‌شود تا چه حد مطابق با دستاوردهای آن است و چه میزان سلایق در آن دخالت دارد؟
- به هر حال هر جشنواره و برنامه‌ای که برگزار می‌شود در چارچوب ارزش‌ها و آرمان‌های ملی، فرهنگی و دینی و اهداف انقلاب شکوهمند اسلامی است.
جشنواره‌های فجر هم در راستای اهداف و برنامه‌های نظام و انقلاب اسلامی است. در جشنواره‌ها سلایق شخصی دخالت ندارد فقط رعایت چارچوب‌ها و استفاده از نظرات مشورتی هنرمندان و صاحبنظران برای برگزاری هرچه بهتر جشنواره مورد توجه قرار می‌گیرد که نمی‌توان آن را دخالت سلیقه تلقی کرد.
- با توجه به تعامل صورت گرفته با کشورهای مختلف و حضور گروه‌های خارجی در این جشنواره یا شرکت گروه‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی، چقدر در ترویج فرهنگ ملی و اسلامی‌مان موفق بوده‌ایم؟
- جشنواره‌ها و برنامه‌هایی که جنبه بین‌المللی دارند، جایگاه و فرصت مناسبی برای تعامل و گفت‌وگوی فرهنگ‌ها هستند و فقط به این محدود نیست که گروهی از کشوری دیگر به اجرای برنامه بپردازد.
اعزام گروه‌های نمایشی مختلف به خارج از کشور و حضور در جشنواره‌های بین‌المللی دستاوردهای خوبی در جهت معرفی فرهنگ و هنر ایران امروز- که پشتوانه غنی و ارزشمندی را هم دارد- داشته و خواهد داشت.
ما هم تلاش داریم ارتباطات بین‌المللی را در عرصه هنر گسترش دهیم تا از طریق زبان هنر، کشور و فرهنگ ایران را بهتر بشناسانیم.
از سوی دیگر حضور صاحبنظران و هنرمندان خارجی در کنار هنرمندان ایرانی می‌تواند زمینه تبادل‌نظر را در جهت ارتقای هنر به‌لحاظ تخصصی‌تر فراهم کند.
خوشبختانه می‌توان گفت در این زمینه تا حدودی موفق بودیم.
- بزرگترین دستاوردی که باید جشنواره فجر داشته باشد به‌نظر شما چیست و چه زمان یا چگونه محقق خواهد شد؟
- بزرگترین دستاوردی که جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌تواند داشته باشد تعیین مسیر جریان تئاتر کشور است که گفتیم در رویکرد جدید و در راستای سیاست‌های فرهنگی و هنری دولت نهم سعی می‌شود مبتنی بر داشته‌ها و ارزش‌های فرهنگی و دینی خودمان باشد که اگر این اتفاق بیفتد دستاوردها و نتایج مثبت بعدی هم حاصل می‌شود و مخاطبان از تئاتر استقبال می‌کنند و هنر نمایش که خاستگاه مردمی داشته است، دوباره جایگاه اصلی خود را در بین مردم پیدا خواهد کرد.
